Wydawca treści Wydawca treści

Historia Nadleśnictwa Tomaszów

W obecnym kształcie Nadleśnictwo Tomaszów funkcjonuje od dnia 01.01.1973 r. na podstawie

  • Zarządzenia Nr 59 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych z dnia 14.11.1972 r.
  • Zarządzenia Nr 42 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 10.02.1995 r. w sprawie określenia terytorialnego zasięgu działania nadleśnictwa.

Najwcześniejsze dane odnośnie historii powstania i rozwoju nadleśnictwa sięgają schyłku XVI wieku. Kompleksy leśne "Dąbrowa", "Ulów", "Siwa Dolina", "Wapielnia", "Potoki", "Jeziernia", "Garby" i "Szkoci Dół" o powierzchni około 5 900 ha, należały do dóbr królewskich i wchodziły w skład leśnictwa Jeneralnego Lasów Tomaszowskich.

W 1589 roku dobra królewskie wcielono do Ordynacji Zamojskiej. Od tego czasu powierzchnia omawianego terenu przez okres 350 lat związana była z Ordynacją i jej gospodarką prowadzoną na tym terenie.

W latach 1878-1879 zostały sporządzone urządzeniowe plany gospodarstwa leśnego dla wyżej wymienionych kompleksów. Cała powierzchnia leśna została obciążona serwitutami leśnymi i pastwiskami na rzecz pobliskich osad i wsi, oraz podzielona została na tzw. okręgi o kształtach zbliżonych do prostokątów lub trapezów, z podaniem ich nazw. Powierzchnia takiego okręgu była obramowana liniami i posiadała od 100 do 150 ha.

 mapa Majątku Tarnawatka

W latach 1884-1885 przeprowadzono ponowne pomiary geodezyjne i sporządzono ponowny plan urządzenia gospodarstwa leśnego. Gospodarka leśna przy obciążeniach serwitutowych była niezmiernie trudna i uciążliwa.

W roku 1900 opracowano nowy urządzeniowy plan gospodarstwa leśnego, gdzie ogólny obszar powierzchni leśnej (wraz z nieużytkami) wynosił 5 888 ha. Z powierzchni tej, do 1928 roku, w ramach likwidacji serwitutów oddano 3 158 ha lasu. Powierzchnia leśna w 1928 roku wynosiła 2 730 ha. 

W roku 1936 kompleksy leśne  "Ulów", "Wapielnia" "Siwa Dolina" i "Potok" (o łącznej powierzchni 2 204 ha) zostały przekazane za zadłużenie na rzecz Skarbu Państwa i weszły w skład Nadleśnictwa Biłgoraj.

Pozostałe kompleksy, położone na północ i wschód obecnego obrębu Tomaszów, stanowiły własność prywatną.

W okresie II wojny światowej i tuż po niej, lasy obecnego Nadleśnictwa Tomaszów mocno ucierpiały zarówno ze strony okupanta jak i na skutek licznych defraudacji. Procesowi temu sprzyjał brak służby leśnej, nieuregulowanie własności poukraińskich, oraz naturalne potrzeby ludności wobec zniszczeń wojennych.

Po II wojnie światowej, na podstawie dekretu PKWN (z dnia 12.12.1944 r.), z lasów państwowych i prywatnych, znajdujących się w obecnym zasięgu Nadleśnictwa Tomaszów, utworzono dwa nadleśnictwa państwowe: Lubycza Królewska i Tomaszów.

NADLEŚNICTWO LUBYCZA KRÓLEWSKA powstało z własności prywatnej, zarówno Ordynacji Zamojskiej, jak i innych większych majątków ziemskich: Siedliska, Hrebenne, Leliszka i Chodywańce. Według stanu na 01.01.1952 r. powierzchnia nadleśnictwa wynosiła 8 503 ha, z tego 6 972 ha gruntów leśnych. W 1952 roku, w wyniku regulacji wschodnich granic Polski, do Nadleśnictwa Lubycza Królewska włączono lasy leśnictwa Tarnoszyn (o powierzchni 1 187 ha), należące dawniej do zlikwidowanego w tymże roku Nadleśnictwa Uhnów.
W 1966 roku, na podstawie pomiarów z lat 1964-1965, ustalono powierzchnię nadleśnictwa wynoszącą 8 001 ha (w tym 7 421 ha gruntów leśnych), oraz około 1 120 lasów położonych "w szachownicy" z lasami prywatnymi.  W tych granicach Nadleśnictwo Lubycza Królewska istniało do 01.01.1973 roku, kiedy w ramach ogólnopolskiej reorganizacji systemu administracyjnego Państwowego Gospodarstwa Leśnego, Zarządzeniem nr 59 Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych, włączono Nadleśnictwo Lubycza Królewska do Nadleśnictwa Tomaszów.

NADLEŚNICTWO TOMASZÓW zostało utworzone w 1945 r. W jego skład weszły przede wszystkim lasy państwowe tj. kompleksy "Siwa Dolina", "Ulów", "Wapielnia" i "Potok", (podlegające wcześniej Nadleśnictwu Biłgoraj), a także lasy byłej własności prywatnej: "Sośnina", "Dębina", "Rosanówka", "Bukowiec-Ulno", "Sojnica", "Lasek", "Werechanie", "Dąbrowe", "Dzierążnia", "Sielec", "Kraczówka", "Szkoci Dół", "Jeziernia" i "Garby". W roku 1949 włączono kompleksy "Prawda", "Niewirków", "Cześniki", "Kotlice", "Dub", "Marysin", "Swaryszów" i "Zubowice". W 1952 roku, po likwidacji nadleśnictw Uhnów i Dołhobyczów, Nadleśnictwo Tomaszów przejęło administrację kompleksów położonych w strefie nadgranicznej przy wschodniej granicy powiatu: "Łykoszyn", "Liski", "Telatyn", "Żulice", "Posadów", Wareż", "Winniki", "Myców", "Sadek", "Lipiny", "Wyżłów", "Wyszatyc", "Hulcze" i "Budymin". W latach powojennych na tych terenach zostały w większości zniszczone i spalone wsie i osady. Drewno nadające się do budowy było masowo wycinane, bez żadnych zezwoleń, do pośpiesznej odbudowy budynków gospodarczych i mieszkalnych. Dopiero po roku 1948 administracja leśna przystąpiła do normalnej działalności gospodarczej. W wyniku wyżej wymienionej nieszczycielskiej działalności nadleśnictwu przypadło do odnowienia ponad 1 200 ha halizn i płazowin.

Na podstawie pomiarów geodezyjnych z last 1963-1964, ustalono powierzchnię nadleśnictwa wynoszącą 8 400 ha. Włączono też kompleksy "Łabuńki", Dąbrowa", "Łabunie", "Oś", "Orne", "Las" będące dotychczas w administrowaniu byłego Nadleśnictwa Zamość, a także "Krynice", "Kryniczki", "Niemirówek", "Zaboreczno", "Hutków", "Maciejówka", "Czapla Kępa", "Dębowe", "Pańków" i "Leśniczówka" byłego Nadleśnictwa Krasnobród.

 

Z dniem 31.12.1972 r. Nadleśnictwa Lubycza Królewska i Tomaszów utraciły samodzielność i powstała nowa jednostka, pod nazwą Nadleśnictwa Tomaszów, składająca się z dwóch obrębów: obręb Lubycza Królewska i obręb Tomaszów, o łącznej powierzchni 18 693,18 ha.