Parki Krajobrazowe w granicach Nadleśnictwa
Parki Krajobrazowe w granicach Nadleśnictwa
W granicach administracyjnych Nadleśnictwa Tomaszów znajdują się tereny wchodzące w skład dwóch parków krajobrazowych: Krasnobrodzkiego PK oraz Południoworoztoczańskiego PK.
1. Południoworoztoczański Park Krajobrazowy
W zarządzie Nadleśnictwa Tomaszów znajduje się 3092 ha powierzchni Parku, liczącej łącznie 20 376 ha, czyli ponad 15% ogólnej powierzchni Parku. Park ten nie posiada otuliny, w jego skład wchodzą lasy leśnictw: Święcie, Potoki i Siedliska.
Utworzony został na mocy rozporządzenia Wojewody Zamojskiego z dnia 22 stycznia 1991r. Zajmuje powierzchnię 20 376 ha, z czego 4139 ha leży na terenie województwa lubelskiego, w gminie Lubycza Królewska. Ostatnim aktem prawnym dotyczącym Parku jest Rozporządzenie Nr 36 Wojewody Lubelskiego z dnia 26 lipca 2004 r. (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 147, poz. 2085).
Cel ochrony: zachowanie wartości przyrodniczych, historycznych, kulturowych i krajobrazowych Roztocza Południowego oraz zwartych kompleksów lasów mieszanych z naturalnymi fragmentami buczyny karpackiej, wraz z charakterystyczną florą i fauną, a także znajdujących się na ich terenie, unikalnych w skali kraju, pokładów skamieniałych drzew.
Park położony jest na terenie Roztocza Południowego i zajmuje najdalej wysunięty na wschód w granicach Polski jego fragment. Jest to najwyższa część Roztocza, z wzniesieniami Wielki Dział, (390 m n.p.m.) Krągły i Długi Goraj i inne. W krajobrazie przeważają kopulaste pagórki porośnięte lasem, poprzecinane głęboko wciętymi dolinami rzecznymi. Rzeźbę terenu urozmaicają również wąwozy o stromych zboczach, suche doliny, garby. Szczególnie malownicza jest krawędź tektoniczna Roztocza z ostańcami wapiennymi i różnicami wysokości dochodzącymi do 200m. Osobliwością geologiczną są fragmenty skrzemieniałych drzew spotykane w okolicach Hrebennego. Na terenie parku znajduje się jeden z najobfitszych obszarów źródliskowych wschodniej Polski (rejon źródliskowy Tanwi oraz innych cieków). Znajdują się tu również źródła wód mineralnych.
Lasy, zajmujące 67% powierzchni Parku, składają się głównie z drzewostanów na siedlisku grądowym. Charakterystyczną cechą roślinności Roztocza Południowego jest znaczny udział buczyny karpackiej Dentario glandulosae- Fagetum, porastającej zbocza głębokich jarów i wzniesień. Na płaskich wierzchowinach garbu Roztocza występuje grąd typowy Tilio-Carpinetum typicum, a najcenniejszym zbiorowiskiem borowym w Parku jest bór jodłowy Abietetum polonicum.
Nieprzeciętne są walory kulturowe - drewniane cerkwie różnych typów, liczne kamienne krzyże i świątki, stare cmentarze ukraińskie, pozostałe po II wojnie światowej liczne bunkry i umocnienia Linii Mołotowa.
2. Krasnobrodzki Park Krajobrazowy
W zarządzie Nadleśnictwa Tomaszów znajduje się 13,7% (1 290 ha) z liczącej 9 390 ha powierzchni Parku. W jego granicach znajdują się lasy i grunty leśnictw: Ulów, zaś w granicach otuliny grunty leśnictw Łabunie, Pańków i Tomaszów.
Krasnobrodzki Park Krajobrazowy powołany został uchwałą Nr XXVII/175/88 WRN w Zamościu z dn. 11 maja 1988r. (Dz. Urz. Woj. Zam. Nr 5 poz. 46). Najnowszym aktem prawnym dotyczącym Parku jest Rozporządzenie Nr 10 Wojewody Lubelskiego z dnia 14 kwietnia 2005 r (Dz. Urz. Woj. Lub. Nr 83, poz. 1685).
Cel ochrony: zachowanie walorów przyrodniczych, krajobrazowych, kulturowych, historycznych i turystycznych środowiska.
Park obejmuje położone w centrum Roztocza pasmo wzgórz wapiennych, pokrytych częściowo utworami piaszczystymi, osiągające 360 m.n.p.m. Z ich zboczy wypływają źródła Szumu, Sopotu i Potoku Łosinieckiego. Wzgórza porastają wododziałowe lasy mieszane, ze znacznym udziałem jodły Abies alba i lokalnie buka Fagus sylvatica. Ponad 60% powierzchni Parku zajmują lasy. Mimo prowadzonej gospodarki leśnej na przeważającym obszarze zachowały one naturalny charakter. Dominującym zespołem leśnym są bory sosnowe,
a najpospolitszym gatunkiem lasotwórczym sosna Pinus sylvastris, która dominuje na około 75% powierzchni leśnych. Na drugim miejscu występują bory jodłowe Abietetum polonicom (jodła Abies alba dominuje na 16% powierzchni), a następnie buczyna karpacka Dentario glandulosae-Fagetum. Spotkać tu można także olsy, grądy, torfowiska i zbiorowiska roślinności kserotermicznej.
Pod względem faunistycznym teren Parku jest słabo rozpoznany. Z leśnych ssaków kopytnych występują tu: jeleń Cereus elaphus, sarna Capreolus capreolus, i dzik Sus scrofa. Ssaki drapieżne reprezentują m.in: borsuk Meles meles, gronostaj Mustela erminea, jenot Nyctereutes procyonoides, kuna leśna Martes martes, kuna domowa Martes foina, łasica Mustela nivalis i tchórz Mustela putorius. Z rzadszych gatunków ptaków stwierdzono tu gniazdowanie orlika krzykliwego Aquila pomarina, bociana czarnego Ciconia nigra i pliszki górskiej Motacilla cinerea.
Na skraju parku położony jest Krasnobród -uzdrowisko z sanatorium dziecięcym oraz ośrodek turystyki letniej i zimowej. Główne funkcje gospodarcze obszaru parku -turystyka, lecznictwo uzdrowiskowe i gospodarka leśna.